Τί είναι η Οστεοαρθίτιδα γόνατος;

Η οστεοαρθρίτιδα του γόνατος είναι από τις πιο συχνές μορφές αρθρίτιδας. Όταν μιλάμε για αρθρίτιδα εννοούμε ότι, έχει αρχίσει η διαδικασία εκφυλισμού της άρθρωσης, που αφορά τον υμένα τον χόνδρο και σε τελικό στάδιο το ίδιο το οστούν.

Πόσο συχνή είναι η οστεοαρθρίτιδα;

Περισσότεροι από 120 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα. Στην Ελλάδα η συχνότητα της οστεοαρθρίτιδας είναι το 15% των ενηλίκων. Υπολογίζεται ότι περίπου 1,5 εκατομμύριο Έλληνες πάσχουν από αυτή. Η συχνότητα της νόσου αυξάνει με την ηλικία έτσι ώστε μετά τα 65 χρόνια, 6-7 στα 10 άτομα πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα ενώ περισσότερο από το 80% των ατόμων αυτών έχουν ευρήματα στις ακτινογραφίες των αρθρώσεων τους ακόμη και όταν δεν έχουν συμπτώματα. Ο αριθμός των ατόμων που πάσχει από οστεοαρθρίτιδα αυξάνει συνεχώς τα τελευταία χρόνια, λόγω της αύξησης του αριθμού των ηλικιωμένων ατόμων, ιδίως στις ανεπτυγμένες χώρες, γεγονός που συνάδει με την αύξηση του βιοτικού επιπέδου.

Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις από την πάθηση είναι τεράστιες: αποχή από την εργασία, εκτεταμένη χρήση φαρμάκων, χειρουργικές επεμβάσεις. Προκαλεί τεράστιο ψυχικό κόστος τόσο στον άρρωστο, όσο και στο οικείο οικογενειακό περιβάλλον. Αποτελεί μία από τις πιο συχνές αιτίες αναπηρίας.

Πώς δημιουργείται η οστεοαρθρίτιδα;

Η οστεοαρθρίτιδα προσβάλλει κυρίως τον χόνδρο. Ο αρθρικός χόνδρος είναι σχετικά μαλακός ιστός που καλύπτει τις αρθρικές επιφάνειες σαν κάλυμμα και βοηθά τα οστά της άρθρωσης να κινούνται μεταξύ τους με την ελάχιστα δυνατή μηχανική τριβή. Βασική δομική μονάδα του χόνδρου είναι το χονδροκύτταρο. Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, το χονδροκύτταρο διατηρεί μια ισορροπία ανάμεσα στις διεργασίες καταστροφής και ανανέωσης του χόνδρου (remodelling). Όταν αυτή η ισορροπία διαταραχθεί, υπέρ των καταστροφικών λειτουργιών, ο χόνδρος ρηγματώνεται (cracking), στη συνέχεια αποπίπτουν στην άρθρωση κομμάτια από αυτόν και τελικά χάνεται εντελώς κατά τόπους, αφήνοντας χωρίς κάλυψη τμήματα των αρθρικών επιφανειών. Τότε η φθορά των οστών γίνεται ιδιαίτερα επώδυνη.

Ποιά είναι η αιτία;

H αιτία παραμένει άγνωστη, ωστόσο σαφώς οι τραυματισμοί σε νεότερη ηλικία προδιαθέτουν, αλλά και άλλοι παράγοντες όπως, η παχυσαρκία, γενετικοί παράγοντες, υπέρχρηση σε εργασία ή υπέρμετρη ενασχόληση με ορισμένα σπορ, ενδοκρινολογικά και μεταβολικά αίτια, η οστεονέκρωση και η λοίμωξη.

Η κλινική εικόνα του αρρώστου με ΟΑ γόνατος

Η οστεοαρθρίτιδα προκαλεί πόνο, δυσκαμψία και περιορισμό της κινητικότητας της άρθρωσης. Παραπέρα, προκαλεί παραμόρφωση της άρθρωσης σε ραιβότητα και σπανιότερα σε βλαισότητα.

Σε ποιό εργαστηριακό έλεγχο υποβάλλεται ο άρρωστος για επιβεβαίωση της διάγνωσης;
Ο γιατρός, αφού πάρει ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό, θα εξετάσει όλες τις αρθρώσεις του ασθενούς, ιδιαίτερα προσεκτικά αυτές που πάσχουν.
Συνήθως, στην οστεοαρθρίτιδα οι γενικές εξετάσεις αίματος είναι φυσιολογικές, ο ρευματοειδής παράγων είναι αρνητικός και οι δείκτες φλεγμονής αρνητικοί. Οι ακτινογραφίες δείχνουν στένωση του μεσάρθριου διαστήματος, δηλαδή του διαστήματος ανάμεσα στα οστά της άρθρωσης, που υποδηλώνει την καταστροφή του χόνδρου. Συχνά υπάρχουν οστεόφυτα (οστικές προεξοχές) στα όρια της άρθρωσης, σκλήρυνση του οστού κάτω από την άρθρωση και σε προχωρημένη νόσο υποχόνδριες κύστεις και διαβρώσεις. Οι ακτινογραφίες μας δίνουν πληροφορίες σχετικά με την βαρύτητα της νόσου και τον ρυθμό επιδείνωσης.

Τα ακτινολογικά ευρήματα πολλές φορές δεν συνάδουν με την κλινική εικόνα, δηλαδή μπορεί ο ασθενής να πονά πολύ ενώ οι ακτινογραφίες δεν δείχνουν σοβαρή νόσο και το αντίθετο.

Στένωση του μεσάρθριου διαστήματος με ταυτόχρονη παραμόρφωση του μηχανικού άξονα του γόνατος

Ποια είναι η θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας;

Σκοπός της θεραπείας στην οστεοαρθρίτιδα είναι να ανακουφίσουμε τον ασθενή από τον πόνο, να βελτιώσουμε την κινητικότητα και την δυσκαμψία της άρθρωσης που πάσχει και κυρίως να σταματήσουμε τηκαταστροφή του χόνδρου έτσι ώστε να προλάβουμε την μηχανική παραμόρφωση που θα επιδεινώσει ακόμη περισσότερο τις ενοχλήσεις.
Η θεραπεία εξατομικεύεται στον κάθε ασθενή, ανάλογα με τις αρθρώσεις που είναι προσβεβλημένες, την βαρύτητα της νόσου, τις προσδοκίες, και τον τρόπο ζωής του κάθε ασθενούς. Σήμερα, υπάρχουν φάρμακα, μη φαρμακολογικές θεραπείες και χειρουργικές επεμβάσεις.

Φάρμακα
Στην οστεοαρθρίτιδα χρησιμοποιούνται τα εξής φάρμακα:

Συμπτωματικά φάρμακα:
Εδώ ανήκουν φάρμακα πού ελαττώνουν τον πόνο (παυσίπονα). Συνήθως χρησιμοποιούνται τα απλά αναλγητικά του τύπου της παρακεταμόλης ή ενισχυμένα με κωδεΐνη. Σε περιπτώσεις βαριάς οστεοαρθρίτιδας δίνονται και οπιοειδή.
Συχνά, συνταγογραφούνται τα μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ) κλασσικά ή νεότερα (κοξίμπες). Τα φάρμακα αυτά βοηθούν στην ανακούφιση του πόνου ενώ παράλληλα ελαττώνουν την φλεγμονή. Πρέπει να χορηγούνται με φειδώ για λίγες ημέρες μόνο, κατά τις εξάρσεις της νόσου, και ιδιαίτερα στις περιπτώσεις που υπάρχουν έντονα σημεία φλεγμονής. Έχουν σημαντικές παρενέργειες από το γαστρεντερικό σύστημα, το καρδιαγγειακό (υπέρταση) και τους νεφρούς.

Χονδροπλαστικά φάρμακα:
Κάποιες ουσίες που υπάρχουν φυσιολογικά στον οργανισμό (θειική γλυκοζαμίνη, θειική χονδροϊτίνη, διασερεΐνη) ανακουφίζουν από τον πόνο, έχουν αντιφλεγμονώδη δράση ενώ παράλληλα προφυλάσσουν τον χόνδρο από την φθορά και ενισχύουν την ανακατασκευή του. Η δράση τους αργεί να εμφανισθεί (πάνω από μήνα) και πρέπει να λαμβάνονται για τουλάχιστον ένα χρόνο. Δεν έχουν σοβαρές παρενέργειες.

Ενδοαρθρικές εγχύσεις:
Γίνεται έγχυση φαρμάκων μέσα στην άρθρωση. Γίνεται πάντα από ειδικό έμπειρο γιατρό, κάτω από άσηπτες συνθήκες, γιατί υπάρχει ο κίνδυνος να μολυνθεί η άρθρωση.

Μη φαρμακολογικές θεραπείες

Είναι οι πρώτες πρακτικές θεραπείες που συστήνονται στον ασθενή και φαίνεται να βελτιώνουν τα συμπτώματα της νόσου. Περιλαμβάνουν:
Ανάπαυση, απώλεια βάρους, φυσικοθεραπεία. Η σωστή φυσικοθεραπεία και άσκηση δυναμώνει το μυϊκό σύστημα, βελτιώνει την κίνηση των αρθρώσεων ενώ χαρίζει ψυχική ευεξία. Το πρόγραμμα φυσικοθεραπείας και άσκησης πρέπει να καθορίζεται από ειδικό φυσικοθεραπευτή σε συνεργασία με τον θεράποντα γιατρό και να προσαρμόζεται στις ανάγκες του κάθε αρρώστου. Βοηθήματα: η χρήση βακτηρίας, περιπατητήρων τύπου Π, ναρθήκων, βοηθούν ανάλογα με την περίπτωση.

Η χρόνια αρθρίτιδα προκαλεί πόνο στον ασθενή ενώ περιορίζει σημαντικά την κίνηση και τη λειτουργικότητά του. Συχνά βιώνει συναισθήματα άγχους, κατάθλιψης και οδηγείται άρνηση να παλέψει με τη νόσο του και γενικά συνεργάζεται δυσκολότερα με τον γιατρό. Έχει φανεί ότι, η σωστή ενημέρωση του ασθενή ή συζήτηση με τον γιατρό για τις διάφορες θεραπευτικές παρεμβάσεις, ενίοτε η ψυχολογική στήριξη (ατομική ή με συμμετοχή σε ομάδες) βοηθούν σημαντικά στον καλύτερο έλεγχο της νόσου. Ο ασθενής μαθαίνει να εστιάζει στις δυνατότητες και όχι στις αδυναμίες του, να κατανέμει τις καθημερινές δραστηριότητες ώστε να μην ταλαιπωρεί τις αρθρώσεις, να αναπαύεται, να τρέφεται υγιεινά, να γυμνάζεται ώστε να διατηρεί καλό μυϊκό σύστημα.¨

Χειρουργικές επεμβάσεις

Χρειάζονται σε περιπτώσεις βαριάς οστεοαρθρίτιδας, η οποία έχει προκαλέσει σοβαρή παραμόρφωση της άρθρωσης και διαταραχή της λειτουργικότητάς της.

Τεχνικές που χρησιμοποιούνται:
Αρθροσκόπηση:για καθαρισμό της άρθρωσης από ξένα σώματα, κομματάκια χόνδρου ή οστού, αφαίρεση οστεοφύτων, απόξεση χόνδρου ή υμενεκτομή

Χονδροπλαστική: Αφορά την εμφύτευση χόνδρινων ή οστεοχόνδρινων μοσχευμάτων ή χονδροκυττάρων σε περιοχές του χόνδρου που έχουν υποστεί καταστροφή. Εφαρμόζεται συνήθως σε νέα άτομα μετά από τραυματισμό.

Οστεοτομίες ή Αρθρόδεση:

Αρθροπλαστική: είναι η αντικατάσταση της κατεστραμμένης άρθρωσης από τεχνητή άρθρωση.

Η θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας στο μέλλον

Φαίνεται ότι αυτή θα εστιαστεί στις γονιδιακές θεραπείες. Πρόκειται για παραγωγή και μεταφορά με κατάλληλο μεταφορέα μέσα στο χονδροκύτταρο, ειδικών γονιδίων που καθοδηγούν το χονδροκύτταρο στην παραγωγή ουσιών προστατευτικών του χόνδρου.